3 mei 2021

Beroep tegen bestemmingsplan ook mogelijk zonder eerder ingediende zienswijze

Categorie: Bestemmingsplan

Een bestemmingsplan moet worden vastgesteld volgens de uitgebreide voorbereidingsprocedure, zoals is neergelegd in afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Dat betekent onder meer dat – voordat een bestemmingsplan kan worden vastgesteld – een ontwerpbestemmingsplan ter inzage moet worden gelegd. Tegen een ontwerpbestemmingsplan kan een zienswijze worden ingediend.

Volgens artikel 6:13 Awb is het indienen van een zienswijze een voorwaarde om tegen een later vastgesteld bestemmingsplan in beroep te kunnen gaan bij de bestuursrechter. Daarnaast geldt een onderdelenfuik. Dat betekent dat in beroep bij de bestuursrechter alleen die onderwerpen kunnen worden aangevochten, waartegen ook een zienswijze is ingediend. De hierboven aangehaalde uitspraak zet een streep door deze regeling voor omgevingsrechtelijke besluiten.

Voorwaarde verplichte zienswijze volgens Europese rechter onterecht

De uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (ook wel: de Afdeling) komt niet uit de lucht vallen. Op 14 januari 2021 heeft het Hof van Justitie uitspraak gedaan over de rechtsvraag of het Verdrag van Aarhus in de weg staat aan toepassing van artikel 6:13 Awb (de Varkens in Nood-uitspraak). Het Verdrag van Aarhus ziet op bepaalde omgevingsrechtelijke besluiten die effect hebben op het milieu.

Volgens de Europese rechter verzet het Verdrag van Aarhus zich ertegen dat toegang tot de rechter afhankelijk wordt gesteld van deelname aan een voorbereidingsprocedure. Beroep tegen een besluit waarop het Verdrag van Aarhus van toepassing is, kan daardoor niet meer afhankelijk worden gesteld van een al dan niet ingediende zienswijze in de voorbereidingsprocedure van dat besluit.

Afdeling kiest voor ruimhartige uitleg van Verdrag van Aarhus

In de uitspraak van 14 april 2021 heeft de Afdeling toepassing gegeven aan de Varkens in Nood-uitspraak. De bestuursrechter erkent dat het al dan niet ingediend hebben van een zienswijze in de voorbereidingsprocedure niet in de weg mag staan aan een beroep bij de bestuursrechter tegen omgevingsrechtelijke besluiten (waaronder het bestemmingsplan).

Bovendien kiest de hoogste bestuursrechter voor een ruime toepassing van de uitspraak van het Hof van Justitie. De Afdeling oordeelt dat het niet voor de hand ligt om te bepalen welke besluiten wel en welke niet onder de reikwijdte van het Verdrag van Aarhus vallen. Dat kan namelijk sterk afhangen van concrete omstandigheden van het geval. Om een te beperkte toepassing van de Europese uitspraak te voorkomen, meent de bestuursrechter dat een zienswijze niet meer als voorwaarde voor beroep kan worden gesteld voor alle omgevingsrechtelijke besluiten waarop de uitgebreide voorbereidingsprocedure van toepassing is.

Wat betekent de uitspraak voor de bestemmingsplanprocedure?

Een bestemmingsplan is een omgevingsrechtelijk besluit waarop de uitgebreide voorbereidingsprocedure van de Awb van toepassing is. Dat betekent concreet dat sinds 14 januari 2021 ook beroep kan worden ingediend tegen een vastgesteld bestemmingsplan als daartegen geen zienswijze is ingediend.

Bovendien kunnen nu – anders dan voorheen – ook gronden worden aangevoerd in beroep die zien op andere onderwerpen van het bestemmingsplan dan waartegen een zienswijze is ingediend in de voorbereidingsfase.